Ahmet Erhan - Alacakaranlıktaki Ülke/Ölüm Nedeni Bilinmiyor/Ne Balık Ne De Kuş

Ahmet Erhan. Dertli şair. 

Memleketinin insanlarının ölümlerine kederli. Alacakanlıktaki Ülke'de önce insanları ve çocuklar, sonra arkadaşları, ardından kendi ölümünü yazar. Her şiirinde gökyüzünde gezen Ay'a bir atıf var. Şiirlerini ölüme yağmur, portakal, ay ve kitaplarıyla yoğurmuş. İçli ve dertli. Ölene/öldürülene insan olarak, insan olmanın gözünden, insancıl ve yakın akrabası, tanıdığı, arkadaşı gözüyle bakar. Aslında hepimiz aynı kaderin çocuklarıyız. Ve hepimizin kutsal yaşama hakkı gasp ediliyor.

Ölüm Nedeni Bilinmiyor'un önsözünde Adnan Satıcı şöyle der:

"Birbaşınalık anlamında düşünüldüğünde, yakınılan, istenilmeyen bir durumdur yalnızlık. Ancak, Erhan'ın şiirinde başkaldırı; uzlaşma zemininden uzaklaşma anlamıyla yer bulur. Açıkçası istendik bir yalnızlıktır onunkisi. Toplumsal bağlanmalarından neredeyse bütün bütüne kopmuş bu birey, yaşamak eylemine de bilinen anlamlarının dışında bir anlam yüklemek zorunda kalır: Yalnızlık, giderek ölüm! Yaşam eşittir yalnızlık o da eşittir ölüm denkleminin şiirsel ifadesi 'Yaşamdan aşka ölüm yoktur' dizesinde yer bulur."

Ahmet Erhan, Ölüm Nedeni Bilinmiyor'da ölümü yalnızlığına taşır. Ölüm, birinci kitaptaki anlamından uzaklaşır ve yalnız kalan adamın kafasının içinde yer edinen bir yeniğe dönüşür; zararlı fakat artık beraber yaşanmaya başlanmış ve bu parazit yaşam gittikçe mutualizme dönüşür. Tek başına neden hala ölmediğini sorgulayan yalnız bir ölümlü izlenimi verir. Kendini toplum dışında gören yalnız şair. Ölüm de bir yalnızlık değil midir?

Ne Balık Ne De Kuş kitabında şair ölümden kısmen uzaklaşır, yaşama dair öğeleri daha fazla kullanmaya başlar. Aslında üç kitap biraz ölen insanın yaşadıkları gibidir. İlk bölümde insan ölümü duyduğunda ağlar, yakınır, çekip gitmek ister. Sonra kabullenme safhası gelir, tek başına göğüslemek ister ve ölümü tek başına yalnız başına kabullenmeye çalışır. Ardından kabullenme sonrasında etrafına gülücükler dağıttığı son kısım gelir. İşte bu son safha misali gibi Ne Balık Ne De Kuş diğer iki kitaptan sonra.

OĞUL

ALACAKARANLIKTAKİ ÜLKE

Göğün karanlık denizlerinde yelkenlerini şişiriyor ay

...

Ve boşanmayı bekleyen bir konuşma isteği dilimde

...

Çocuklar, ilk silah sesinde yaşlanacakmışcasına

Sıkıca tutuyorlar oyuncaklarını

...

Her sabah evlerde yaşlı kadınlar uyanıyor

Yüzleri yine dönüyor kıbleye, yine kalkıyor

Sabahın alacakaranlığında gökyüzüne elleri

Dilleri yine Tanrı'ya bir şeyler yakarıyor

Ama titriyor, yalancı bir çocuğun dili gibi.

...

Nicedir akşam, kara bir kefen gibi geriliyor

Bu acılı, bu yoksul ülkemin üstüne.

...

Her gece odama yağmur yağıyor

Bu çılgınlığı sana nasıl anlatayım şimdi?

Çeneme kadar çıkıyor sular, boğulmuyorum

Belli belirsiz bir iz görüyorum ama

Sabah uyanınca duvarların üstünde

Ve geceden artakalan bir çizgi

Elimle alnımı yoklayınca.

...

Penceresinde yağmuru dinleyen şu çocuk ölecekse

(Yüzünde kederi, çocukluktan öter her şeyin)

Duvarları kurşun yaralarıyla

Dökülüp saçılacaksa şu güzeşim evin.

Biri çıkıp da, bu geceki ayın görkeminden söz etmeyecekse

Artık ölebilirim, diyebilirsin

Yanımda, yöremde yıkıntılar

Ve yüreğimde, aynı ülkenin nüfus cüzdanını

Taşıyan birinin kurşunu var!

...

Ölüm gelir. Bir kapıyı örter gibi.

Doğum tarihlerine, düşlere aldırmaz.

...

Kendi cebinde paslı bir bıçak taşıyan biri

Önüne çıkan herkesi katil sanıyor.

...

Kara bir tabut gibi uzanıyor fabrika

Ay, onun tuğlalarını kemirmeye çalışıyor

Sıçrayıp duruyor, açık bir kapı bulmak için

Parlak bir uçurtma gibi sekiyor gökyüzünde

İpini bir yerlere talmadan, özgürce.

...

"Anlatmak istiyorum, bağırmak istiyorum

Ülkemin üstünde yürüyen geceyi

Hayat hiç bu kadar güzel olmadı

Ölüm böylesine gerekli..."

"Çiçekçi bana bir gül ver

Sevgilime değil, bir ölü için

Çiçekçi bana bir gül ver

İçine gözyaşlarımı sığdırabileyim"

BUGÜN DE ÖLMEDİM ANNE

"Yaşamak, bizim en büyük özgürlüğümüzdür artık

Acıların, gözyaşlarının da bilincine vararak

Bağırıp çağırmadan, boyun büküp ağlamadan

Yaşamak... enginlerde salınıp, yücelerde çoşarak.

Bağırıyor içimde bir kuş, durmadan bağırıyor:

Şair, bir taşı oyup da içine girmenin zamanı geçti!

Bir kez daha gülümseyerek yanıtlıyorum onu:

Ağladım. Biraz rahatladım. İyiyim şimdi."

"Geceydi. Aldı başını avuçlarına.

Serdi sonra kucağına, bugüne dek yazdığı bütün şiirleri

Gün ışıyana kadar hepsini bir bir okudu.

Sabahtı. Ki sabah yeniden başlamanın öteki adıdır çoğu yerde

O, bunu da tersinden anladı

Kibriti çaldı, yazdığı bütün şiirlere.

Sonra, ağlarmışcasına kendi ölümüne

Uzun uzun ağladı..."

Ahmet Erhan, Alacakaranlıktaki Ülke, Bilgi Yayınevi, Ekim 1997, Ankara

BLUES

Yağmurdan kaçarken taşa tutuldum 

Dönüp bakamadım bile 

Şimdi kendi içine yağan bir bulutum 

Kağıtlar yeşeriyor toprak yerine 

Saçlarımı uzattım, aynayı kırdım 

Deri ceketimi çıkardım sandıktan

Cebimde yirmi yıl önceki sevgilimin resmi 

O mu büyüdü, ben mi yaşlandım? 

Gümüş tabakamı, köstekli saatimi 

Bir blues ritmiyle kullanıyorum 

Her sabah yeniden uyansam da 

Naftalinli bir gençlik bu yaşadığım 

İpsiz ruhum, sarsak, serseri 

Otobanlarda sırtında heybesiyle 

Cafelerde tuborg bira ve patates cipsiyle 

Durdun bir yerde, çağını bekliyorsun

"Yağmur eritti elimi, yüzümü

Bu dünyada bir yürek kaldım

Acılar burdu düşlerimi

Kanıksanır oldu ölüm denen şey

Şaşırdım, ürktüm, ağladım."

"Ölümle hayatın arasında bir yer varsa ben oradayım

Bekliyorum, gökyüzüne doğru açmayarak ellerimi

Ve bilmeyerek neyi beklediğimi."

"Sana artık Ahmet Erhan diyorlar

Yalnızlık, ölümün üvey kardeşi

...

Günışığında her şeyin, her şeyin görünmesi

Gibi iğrenç, gibi gerçek, gibi anlamsız

...

Soğuk, yalnızlığa özenip girmesin içeri

Gibi sinsi, gibi alaycı, gibi bungun

..."

MUTLU EVLİLİK

Çengelli iğneyle tutturulmuş özgürlük tam kalbimin üzerine

Aklıma kopçalanmış ölüm

Parmaklarımı birbirine teğelliyor bir yüzük olur olmaz yerlerde

Dikildikçe sökülen bir elbise gibiyim

Gözlerim koptu gidiyor diye bağıracağım nerdeyse

Bedenim bir dikiş mkakinesinin ritmine teşne 

Tenimin bütün fermuarları kapalı 

Hücrelerim birer düğme iliği...

Kadın biraz dur, biraz dur kadın!

Boğazımı dikiyorsun, soluk alamıyorum

Söz, akşam eve erken geleceğim, peki!

"Kaç şiir yazdım ki ölümden sözeder

Kimi görsem daha ölmedin mi, der gibi yüzüme bakar oldu

...

Ey fillinde türeyen ad

Dudaklarıma yakışsan da, bedenime bir türlü yakışamadın gitti

Kulağa bunca hoş gelen bir sözcük olmasaydın şu Türkçede

Başka bir şair olurdum belki

Belki değil, kesin

Ölüm

   ölüm

      ölüm

         ölüm"

"Sevgili ölüm

Artık anlıyorum şimdi anlıyorum

Ben hep yaşayarak

Seni büyütürmüşüm

Gün gün..."

"Yağmuru çağırdım hıncımdan, gitti

Her damla denizde boğuldu"

TEK YOL ÖLÜM

...

Hüzünlü bile değilsin şimdi

Yalan mı, bıktın sınır boylarından

Kendine birkaç sıfat bul artık, yoruldun

Paltosunun kanatları denize yayılan

Bir adamın düşlerini bırak

Evlere akan ırmaklar gördün

Belki bütün küf kokuları bundan, belki bütün boğulmalar

Senin evin uçurumlar üstünde olsun

...

Gülüşünün altına karbon kağıtları koymalısın

Çerçeveleyip asmalısın sonra

Galerilerde sergilendiğini düşün bir

Çünkü bir gülüşün tarihi

Çağımızla ters orantılıdır

...

Anladık acın kar yağışı, hüznün yağmur

Bedenin bir çöl gibi uzanır yatağında

...

Hiçbir çizgi kesişmiyor yüzünde

Ellerin bile bir kez olsun kavuşmadılar

Sonunda kendini de yalnız bıraktın

...

Bir uzun ölüm şiiridir ömrün

Her sözcükte doğmak için davranan

Ben bütün saatleri kurmaktan yoruldum

Sen usanmadın mı yanında beşikler taşımaktan

Darağaçlarını kesip biçersin her akşam

Boyalı, çıngıraklı bir beşik yaparsın sabaha kadar

O yine darağacına dönüşür hemen

Sallamaya kalkınca insanlar

...

Yorgun musun, gökyüzüyle dargın mısın

Yumruğunu kaldırmaz oldun

...

Yoruldun bir yerlerde biliyor musun

Mutluluğun bir yorum sorunu olduğu bu dünyada

Ne demek surlarını tutmak mutsuzluğun?

Artık resimler yap, kitaplar çıkar, duvarlara yaz

Kimse seni asmaz, kesmez, tutuklamaz

Anla, tek yasal slogan olduğunu şunun:

Tek Yol Ölüm! Tek Yol Ölüm! Tek Yol Ölüm!

İyi ki doğdun çocuğum. İyi ki doğdun!

"[Sevgilim] Seni uçurumun dibinde tutunduğum dal bileyim."

"Yaşamdan başka ölüm yoktur"

"Gözlerinden bir gük çıkarıp atmasan da

Her bakışın bir gül dolgunluğuyla açardı"

"Bir kentin yüzü uzaktan bakınca bir insanın yüzüne benzer

Acı çeken, sarsak, çizgi çizgi

Kendi yüzümü aynada görünce çığlık çığlığa sokaklara dökülmediysem bunda Mersin'in payı var"

Ahmet Erhan, Ölüm Nedeni Bilinmiyor, Bilgi Yayınevi, Ocak 1998, Ankara

SALGIN

Gökteki kuş, sudaki balık tanığımdır

Evler, evlerin sofaları

Yağmur sonrası genzi yakan kokular

Yolu ergenliğe düşmüş bir çocuğun

Tüylenerek uzayan öfkesi

Bir çiçeğin açarkenki hışırtısına karışır

Dünyaya ilişkin, dünyayla ilgili ayrıntılar

Görmediğiniz, duymadığınız her şey tanığımdır

Şehir, katran karası ruhuyla üstüme geliyor bugün

İşte çoğulsunuz- bu benim yalnızlığımdır

Aynalar zırhımdır yüzünüze karşı

Meydanlarınızda, korkularınızı çoğaltmak için

Ateşler yakarım, birtakım kağıtlar

Şehrinizi bir salgın buğusu sarar

İşte çoğulum artık- bu sizin yalnızlığınızdır... 

"Kalbin akranısın, aşkın zencisi

Yalansın, upuzun bir yalandasın

Küresel bir yalnızlıkta çakmak ateşi bile değilsin"

"Şehrin seni çoktan unuttu, yokluğun

Bayatlamış ve geri çevrilen bir meze

Bir zamanlar hayat sandığın rakı masalarında

Evet, işte buraya kadar hükmün

Kendini vurmayacaksan bir daha bıçak taşıma

Ölme, kendi elinden olmayacaksa ölümün..."

"Kalksam attığım her adım kan kuyusu

Otursam sağım solum uçurum

Kimyama derbeder hayatlar karışıyor

Ölsem sanki buğum camlarda yaşıyor"

"Unutma ki sevgilim hayat

Karamsar bir şiirin ilk dizesidir"

"Sevgilim

Yeni bir ad bulmalı sana

Yastığımdaki kokunu avcumda tutuyorken

Varsın dokunmayayım hiçbir şeye

Avcumu ağzıma bastırıyorum

Deliyim

Böyle dolaşıyorum sokaklarda"

"Ankara'm İstanbul'um bütün şehirlerimsin"

Ahmet Erhan, Ne Balık Ne De Kuş, Everest Yayınları, Mayıs 2002, İstanbul